Zet je na terugkomst van je vakantie eindelijk je twitter weer open en het eerste dat je leest gaat over luchtvervuiling. En dan weet je: ik ben weer terug in Ede! Dit keer niet over de vervuiling van de biomassacentrales. Niet over de uitstoot van stik- of fijnstof maar over een nieuwe vorm van vervuiling.
Nou ja, eigenlijk een oude vorm. De vervuiling van de vliegtuigen van de Airborne. Dat klopt, die vervuiling is er. In een onbestaanbaar traag tempo, alsof zwaartekracht niet bestaat, scheren er vlak boven de Ginkelse Heide een stuk of wat van die oude vliegtuigen over. Daarachter een pluim rook. Rook van verbrandingsmotoren.
Ik was er dit keer niet bij. Maar ik herken die geur van voorgaande herdenkingen. De geur van kerosine. En als ik dan door de wimpers van mijn ogen naar die vliegtuigen kijk dan zie ik daar die mannen springen met hun parachutes en waan ik me even in 1944. Hoe die mannen daar sprongen en beschoten werden door de Duitsers.
Ook daar was ik niet bij maar ik heb nooit gehoord dat er parachutisten waren die klaagden over de luchtvervuiling.
Knijp ik mijn ogen verder dicht dan herinner ik me hoe mijn ouders mij duwden op mijn kinderfietsje op weg naar de Airborneherdenking op het fietspad langs de hei of, als mijn ouders in een dolle bui waren, langs het spoor. Volgens mij had Ede toen al een primeur: de eerste fietsfile van Nederland.
Twintig jaar later duwde ik mijn eigen kinderen op hun fietsje naar de Ginkel en jaren later duwden zij mijn kleinkinderen. Geen moment dachten we ooit aan de luchtverontreiniging van die vliegtuigen. We vierden de vrijheid en herdachten de Britten die sneuvelden. En met een beetje mazzel keken we ’s avonds op televisie naar een Brug te Ver. En dan dacht je dat je de Ginkelse hei herkende alsof je er zelf bij was geweest!
En het mooie is, die Airborneherdenking wordt steeds beter. Nou ben ik niet direct een liefhebber van allerlei militair vertoon maar ik zie mensen genieten. Mensen die elkaar na lange tijd weer ontmoeten. Ik zie respect voor de mannen van toen maar ook voor de militairen van nu. En dan neem je zelfs een toespraak van de burgemeester in zijn steenkolenengels voor lief.Luchtvervuiling? Het zal. Herinneringstoerisme? Dat zal ook best. De Airborne zit in het Edese DNA.
Maar ik stel voor dat we ons eerst druk maken over die vliegtuigen van Schiphol die een paar kilometer hoger veel meer shit over ons uitstoten dan die paar Dakota’s op die ene zaterdag in september. Of over die biomassacentrales die de Edese bossen opstoken. De zakenmannen die uit winstbejag een kippenfabriek beginnen en alle fijnstof over ons uitspugen. Laten we daar eens mee beginnen.
Voor we daar mee klaar zijn vliegen er elektrische vliegtuigen boven de Ginkel. Dan denk ik die geur van kerosine er wel bij.