Niet alleen de toeslagenaffaire maar ook tal van andere kwesties in het verleden houden ons een spiegel voor. Betuweroute, C 2000, Airport Lelystad, de Groningse aardbevingsschade, de dossiers Milieu en Natuur – allemaal voorbeelden van de immense kloof tussen politiek en volk.
Is die kloof te dichten door af en toe één vakje rood te kleuren in een stemhokje?
Zwitserland kent een principieel kiessysteem waarin het volk via bindende referenda en raden heel veel kan beslissen in de koers die de regering volgt en uitvoert. In ons land is de leidende politieke klasse bevreesd voor dergelijke directe volksinvloed. Het volk zou conservatief zijn, is de angst. Gewone mensen begrijpen al die ingewikkelde dossiers niet, vreest de beroepspoliticus.
Maar de vraag is of die bezwaren terecht zijn. Bovengenoemde kwesties hebben nou niet echt succesvol beleid opgeleverd ondanks het gebrek aan referenda. En Zwitserland is bepaald geen achterlijk land en zijn bevolking is minstens zo gelukkig als de Nederlandse. Er zijn meer voorbeelden van succesvolle volksraadplegingen in andere landen, ook in de EU.
Twee jaar geleden presenteerde de commissie Remkes haar rapport over de rechtsstaat en de democratie. Remkes concludeerde dat er sprake is van een kloof tussen politici en burgers. En dat het stelsel van verkiezingen gemoderniseerd moet worden. Democratischer moet.
Nog steeds en meer dan ooit staat onze samenleving voor die uitdaging, is er een noodzaak om die kloof te dichten. Aan politieke belangstelling bij gewone mensen ontbreekt het niet. De Nederlanders zijn juist zeer betrokken bij kwesties van politiek, bestuur en samenleving.
Wij allemaal maken deel uit van de samenleving. Ook ik. Ook ik ben maatschappelijk betrokken en geïnteresseerd in politiek. In partijpolitiek echter niet echt.
Ik ben van alles wat en ik pas in geen enkel partijhokje, dus kan ik ook geen enkel stemvakje rood inkleuren. Ik ben rechts, noch links, noch midden. Om mij heen kom ik veel van dat soort kiezers tegen. Op het ene thema zijn ze wat men vroeger rechts zou noemen, op het andere thema nemen ze een klassiek links standpunt in. Eigenlijk willen ze dat al hun 33 antwoorden op de 33 vragen over alle beleidsthema’s uit de stemwijzer worden meegenomen in de verkiezingsuitkomst. Die 33 vakjes gaan over het te voeren politiek beleid. Over Veiligheid, Economie, Milieu en Natuur, Onderwijs, Participatie, Buitenlands beleid, etc. Met 13 miljoen invullers van die stemwijzer hebben we dan als Nederland een prima Nationaal Regeerakkoord voor het nieuwe kabinet. 33 vakjes ingevuld x 13 miljoen. Draagvlak gegarandeerd. Dit kan prima digitaal. Als we onze belastingaangiften digitaal kunnen doen, dan stemmen ook.
Het 34e vakje wordt gereserveerd voor de politieke partijen, want we moeten een volksvertegenwoordiging hebben die het kabinetsbeleid controleert.
Er rest dan nog één puntje: wie mag het nieuwe kabinet formeren om ons Nationaal Regeerakkoord uit te voeren? Daar bestaat ook een heel democratische oplossing voor: het 35e vakje, als volgt: voortaan kiezen we de beoogd premier rechtstreeks uit een selectie gedreven, kundige en integere kandidaten. Het 35e vakje gaat over de beoogd premier (ofwel formateur). Mark Rutte mag dan meedoen wat mij betreft. En wie weet stem ik dan ook wel op hem. Dat durf ik dan ook te doen, want hij is gehouden om samen met het nieuwe kabinet Ons Nationaal Regeerakkoord te volgen en uit te voeren.