Terugfietsend van de supermarkt met vier pakken volle melk in de tas zie ik de onttakelde heks hangen. Ik weet wel, de kunstenaar bedoelde het niet zo, maar ik zie er een heks in. Haar ledematen, hoed en bezem bungelen aan een kabel bevestigd aan een mobiele hijskraan. Ze moest wijken voor reconstructie van het Marktplein maar vindt nu een nieuw onderkomen aan het Kuiperplein.
Thuis lees ik het, laat de boodschap tot me doordringen, herlees het omdat je soms sneller leest dan begrijpt. Dan daalt het in… Het is echt zo, het rijk wil het, parlement, provincie, gemeente, de raad willen het: Ede, in de afgelopen twintig jaar gegroeid van 100.000 tot 120.000 inwoners, moet exploderen tot 170.000 inwoners.
Er is zeker in christelijke gemeenschappen eensgezindheid over de beoordeling van het verraad van Judas. In het evangelie laat hij zich voor dertig zilverlingen omkopen om Jezus over te leveren aan de bezetter. Dit wordt algemeen gezien als een minne daad. Maar dat in Ede waar christelijke partijen sinds jaar en dag de dienst uitmaken het landschap wordt verraden, daar kraait geen haan naar, geen rode, blauwe of confessionele. Als straks tijdens het massaal heien een groen haantje voor de derde keer kraait, zal Petrus’, pardon wethouders wenen genegeerd worden. Hun tranen zullen vallen op kale betonbodem.
In september 2021 presenteerde het college haar Omgevingsvisie 2040: 15.000 woningen gaan verrijzen in het groene gebied rond Ede. Oh, dachten we, er komen verkiezingen aan, dus dat megalomane bouwplan haalt het niet. Mis! Het gaat door. Was ervoor gelobbyd? In achterkamertjes worden de gouden beleidseieren in de parlementaire democratie jarenlang bebroed. Ik sluit zelfs niet uit dat pal voor bekrachtiging van bepaalde topbenoemingen er fijntjes op werd gewezen dat wél medewerking wordt verwacht bij grootschalige woningbouwplannen. Er is vast grondig aan voorbereiding gedaan om Ede te laten uitgroeien tot het Almere van de Veluwe.
Als beloning voor de wonderbare verandering van groen landschap in grijs baksteen, als stimulans voor het scheppen van een drukker omgeving, heeft het rijk Ede vele miljoenen toegezegd om ‘groen te verstedelijken’. Groen verstedelijken, is dat net zoiets als gecontroleerd verstikken?
Er moet toch ergens gewoond worden, zal de bouwfan mij tegenwerpen. Ja, antwoord ik, in Flevoland. Ruimte zat. Centraal in Nederland, voor iedereen bereikbaar. De inpolderaars in de jaren ‘50 hadden dat ook voor ogen. Lelystad en Almere, Dronten en Zeewolde konden en kunnen nog flink groeien. De pachtcontracten in Flevoland hebben een looptijd van 1 jaar, dus kunnen snel worden gestopt. Maar kom niet aan het oude landschap tussen Ede, Wageningen, Veenendaal en Lunteren. We hebben ruimte nodig om te ademen, te wandelen en te fietsen, onze kinderen hebben er ook recht op straks de stad te kunnen ontvluchten, de wind in het haar, de kieviten in de lucht en de koeien in de wei. Onze boeren willen best naar kringlooplandbouw, maar ze willen niet onteigend worden in ruil voor zilverlingen en bakstenen.
De teerling is geworpen, de lobby-democratie heeft het slim gespeeld. De groen minnende burger, volksgezondheid, natuur en biodiversiteit halen bakzeil. Dat wonder en magie te hulp mogen schieten. Dat de heks aan het Kuiperplein onze goede fee wordt. Dat Mo, de anonieme columnist van Ededorp, tijdens de heideoptocht namens het paarse volk opstaat, zich bij de heks op de knieën werpt voor de heidehoogheden, zijn vizier eindelijk omhoogschuift en smeekt: ‘O heidekoningin, red het karakter van groen Ede.’ En dat dan de burgemeester op koninklijk bevel de Omgevingsvisie versnippert.