Er wordt door columnisten regelmatig geschreven over Regio Foodvalley, onder andere op deze site. En dat is niet verwonderlijk: op regionaal niveau werken acht gemeenten samen aan grote overkoepelende ambities. Dat zijn vaak onderwerpen met veel impact voor inwoners én onderwerpen waar je heel verschillend over kunt denken. En op regionaal niveau wordt er, net als op lokaal niveau overigens, samengewerkt met kennis- en onderwijs instellingen en ondernemers. Ook dat roept soms vragen op.
De laatste jaren lukt het regionaal steeds beter om de gezamenlijke ambities voor het voetlicht te brengen én tot resultaten te komen. Daarmee wordt de regio ook steeds vaker onderwerp van publicaties door lokale politici, betrokkenen en ook columnisten. Als directeur van de regio volg ik dat met interesse: het zijn vaak grote onderwerpen waar je heel verschillend over kunt denken. Het is dan ook goed dat er soms scherp over wordt geschreven. En scherp schrijven betekent soms ook ongenuanceerd schrijven: prima!
Maar op het moment dat ongenuanceerd zijn doorslaat in het schrijven van bijdrages met feitelijke onjuistheden heb ik daar moeite mee. Voor je het weet denken lezers dat dat inderdaad zo is. Dan ontstaan beelden over de regio of over regionale onderwerpen die gebaseerd zijn op onzin. Daarom lijkt het me goed om in deze bijdrage een aantal dingen over Regio Foodvalley uit te leggen naar aanleiding van een item dat Ede Dorp onlangs plaatste.
Dan doel ik op het item dat op Ede Dorp verscheen onder de titel ‘Dealen met de board’. Daar staan een aantal onjuistheden in die voor zo’n scheef beeld van de regio zorgen dat ik de behoefte heb om daarop te reageren.
“Beslisbevoegdheden overgedragen”
De auteur schrijft: “Aangezien de gemeenteraden behalve geld ook taken en beslisbevoegdheden namens ons allen hebben overgedragen aan deze verbonden partij via de Gemeenschappelijke Regeling…” Dit is feitelijk onjuist. De genoemde Gemeenschappelijke Regeling (dit zijn onze ‘statuten’) is voor liefhebbers hier te lezen. We zijn overigens bezig met een actualisatie van die statuten, maar ook in die actualisatie staat beslist niet dat er bevoegdheden van gemeenteraden worden overgedragen aan de regio. De regio is een samenwerking van acht Colleges van Burgemeester en Wethouders. Niet meer en niet minder. En die Colleges van B&W hebben ook geen enkele bevoegdheid overgedragen. Dat betekent dus dat elke keer dat de regio iets besluit, dit in werkelijkheid acht besluiten zijn van de Colleges van B&W. En dat gemeenteraden zoals bij élk B&W-besluit het eigen college daarop kunnen aanspreken. De regio neemt NOOIT zelfstandige besluiten, dit zijn ALTIJD besluiten van acht Colleges van B&W.
“Beslisorgaan namens provincies, gemeenteraden, waterschappen, scholen en bedrijven”
De auteur beschrijft de regio als een: “…niet-democratisch gekozen, doch zeer invloedrijk beslisorgaan namens twee provincies, acht gemeenteraden, drie waterschappen, vele scholen en oneindig veel bedrijven”. Invloedrijk proberen we inderdaad te zijn, maar verder klopt aan deze opsomming maar één bewering, namelijk dat de regio niet-democratisch gekozen is. De regio is helemaal niet gekozen en als je dat wel zou willen zouden er regionale verkiezingen plaats moeten vinden. De regio is niet meer én niet minder dan acht gemeenten die sommige dingen liever samen doen dan alleen. Provincies, waterschappen, scholen en bedrijven besluiten niets binnen de regio. Ze kunnen meedenken, advies geven of advies vragen. Maar ze hebben geen rol in regionale besluitvorming. Dat doen alleen de acht gemeenten.
“Zelfstandig beslissingen nemen”
Een groot misverstand dat regelmatig op social media en in columns terugkomt is dat Regio Foodvalley zelfstandige beslissingen zou nemen. De auteur van het artikel schrijft: “dat er nu een enorm niet-gekozen extern vehikel in de regio namens zo’n 350.000 inwoners zelfstandig beslissingen neemt, vind ik persoonlijk wel een beetje zorgwekkend”. Dat zou zeker zorgwekkend zijn. Maar het klopt niet. Zoals eerder benadrukt wordt élke beslissing sowieso door acht Colleges van B&W genomen. En als het een raadsbevoegdheid betreft worden die besluiten door de gemeenteraden genomen. Daar zijn vele, vele, vele, vele, vele, vele (en nog véél meer) voorbeelden van. De regio neemt dus nooit zelfstandige beslissingen buiten colleges of raden om.
Grip van raden op de regio
Tenslotte schrijft de auteur zeer terecht dat ze hoopt “dat de gemeenteraadsleden allemaal de rapporten van de rekenkamercommissie uit 2008 en 2021 over ‘verbonden partijen’ goed gelezen hebben en stevig aan het roer staan in deze constructie.” Ik hoop dat ook. De rekenkamercommissies van Ede, Veenendaal, Rhenen en Wageningen deden vanaf 2017 onderzoek naar Regio Foodvalley en leverden in 2019 hun rapportage op. Naar aanleiding daarvan heeft het regiobestuur álle aanbevelingen overgenomen en inmiddels geïmplementeerd.
Ook de wet is recent aangescherpt, om raden nog beter in staat te stellen grip te houden op Gemeenschappelijke Regelingen. Veel van de nieuwe maatregelen had Regio Foodvalley al lang en ook de nieuwe instrumenten komen voor onze raadsleden beschikbaar. Zo heeft de regio een regiocommissie van raadsleden, organiseert de regio minstens drie raadsinformatiebijeenkomsten per jaar (meestal meer, afhankelijk van de actualiteit), een regiotour, krijgen raden jaarlijks een kaderbrief, een begroting, de jaarstukken met het verslag van de accountant, nieuwsbrieven, raadsinformatiebrieven over actuele onderwerpen en verzorgt de regio geregeld een presentatie in de raad, of beantwoord daar vragen. Er worden door raadsleden uit alle gemeenteraden regelmatig raadsvragen gesteld over allerlei regionale onderwerpen en komen regiobestuurders en de regiodirecteur graag langs als ergens vragen of zorgen over zijn.
Kritisch zijn op Regio Foodvalley mag, of beter: het móet. Het gaat immers nogal ergens om. Het oneens zijn met regionale plannen, daar is niets mis mee. Maar deze regiodirecteur hoopt dat columnisten in hun kritiek op Regio Foodvalley ook open staan voor kritiek op hun argumenten, vooral wanneer ze aantoonbaar onjuist zijn.
Arjen Droog
Directeur van Regio Foodvalley (en inwoner van de gemeente Ede)