De aanleg van een zonneveld bij het buurtschap Nergena, tegen de grens met Wageningen, houdt de gemoederen in de gemeente Ede al een paar jaar bezig. In september 2018 startten omwonenden uit Nergena en De Kraats een petitie die intussen meer dan duizend keer is ondertekend. En toen de voorlopige omgevingsvergunning voor het zonneveld eerder dit jaar ter inzage lag, dienden 135 burgers en organisaties zienswijzen in die vol staan met argumenten tegen de aanleg van het zonneveld. Onder de tegenstanders bevinden zich ook natuur- en landschapsorganisaties als de Stichting Milieuwerkgroepen Ede, Mooi Wageningen, Vogelwerkgroep Binnenveld Oost en de Agrarische Natuurvereniging Het Binnenveld. Bij een eerste stemming in de gemeenteraad in januari dit jaar werd al duidelijk dat er in de raad ongeveer evenveel voor- als tegenstanders zijn. De gemeenteraad nam toen met de kleinst mogelijke meerderheid (19-18) een “voorlopige verklaring van geen bedenkingen” aan.
Afgelopen donderdag stemde de raad opnieuw over zonneveld Nergena. Voor het eerst sinds de coronamaatregelen van kracht werden waren alle raadsleden in de raadszaal aanwezig. Christenunie-raadslid Bram van der Beek onthield zich bij agendapunt Nergena net als in januari van stemming. Op de website van de Christenunie Ede legt hij uit dat hij bij dit onderwerp niet meestemt vanwege zijn dubbele betrokkenheid als raadslid en als projectontwikkelaar bij LC Energy, het bedrijf dat het zonneveld samen met Wageningen Universiteit wil gaan aanleggen. Hij laat hiermee zien dat hij een integer politicus is.
Aan het begin van de behandeling van het agendapunt Nergena maakte burgemeester Verhulst een opmerking waarover ik me verwonderde: “Goed om te melden dat voorafgaand aan de stemming, of nu al, de heer Van der Beek de zaal zal verlaten.” Toen de stemmen waren uitgebracht stelde de burgemeester vast dat de uitslag 19-19 was. Ik heb het nagekeken in de Gemeentewet (artikel 32 lid 5): als de stemmen staken in een voltallige raadsvergadering is een voorstel afgewezen. In artikel 32 lid 6 wordt uitgelegd wanneer een vergadering “voltallig” is: “alle leden waaruit de raad bestaat [hebben], voor zover zij zich niet van deelneming aan de stemming moesten onthouden, een stem uitgebracht”.
Burgemeester Verhulst gaf donderdagavond een interpretatie van de Gemeentewet die ik niet kan volgen. Hij zei letterlijk: “de vergadering was niet voltallig, want de heer van der Beek moet zich niet van stemming onthouden”. Volgens de burgemeester schrijft de Gemeentwet voor dat het voorstel in zo’n geval opnieuw in stemming moet worden gebracht. Het voorstel is pas verworpen als de stemmen ook voor de tweede keer staken. Klopt deze redenering wel? De heer Van der Beek heeft duidelijk aangegeven dat hij zich van stemming onthoudt omdat hij als raadslid geen onbevangen oordeel kan geven over de aanleg van dit zonneveld omdat hij ook projectontwikkelaar is bij LC Energy. Maar de burgemeester stelt dat de heer Van der Beek gewoon had kunnen stemmen. Ik stelde hierover de dag na de raadsvergadering een vraag aan de griffie. Het antwoord dat ik kreeg bevestigde de lijn van de burgemeester en ging nog een stap verder: er is geen sprake van een belangenconflict en de heer Van der Beek heeft zijn plicht om te stemmen ontlopen door de zaal te verlaten. Op die gronden wordt nu gesteld dat de raad niet voltallig was. Maar de Gemeentewet zegt volgens mij iets anders: de heer Van der Beek heeft publiekelijk aangegeven dat hij zich van stemming zou onthouden, waarmee de raad voltallig was.
Kan het zijn dat integriteit in Ede niet wordt gewaardeerd? In dit verband denk ik ook aan de stemverklaring die EdeNu-raadslid Charifa El Kaddouri afgelopen donderdag aflegde. Ze zei dat de politieke druk op fracties en individuele raadsleden om vóór zonneveld Nergena te stemmen de afgelopen periode steeds is opgevoerd. Ze benadrukte daarbij dat een volksvertegenwoordiger zich niet door anderen een bepaald standpunt mag laten opdringen. LC Energy en de Wageningen Universiteit hebben de afgelopen maanden en weken een voor Edese begrippen ongekend intensieve lobbycampagne gevoerd. En ook B&W voerde een campagne voor Nergena, waarbij raadsleden werden benaderd met e-mails en telefoontjes om ze te bewegen een voor-stem uit te brengen.
Wat voor indruk gaat dit maken op al die Edenaren die zich afvragen waarom een waardevol open boerenlandschap plaats moet maken voor een zwaar gesubsidieerd veld vol zonnepanelen? En dit geldt des te meer als er aanstaande donderdag opeens een meerderheid voor het zonneveld uit de bus zou komen. Daarom doe ik een oproep aan B&W: erken dat zonneveld Nergena volgens de bepalingen in de Gemeentewet afgelopen donderdag gesneuveld is en laat een herstemming achterwege.
Erik Wesselius, bestuurslid van Stichting Milieuwerkgroepen Ede
En wat voor indruk gaat het maken op de veel grotere groep mensen voor wie de energietransitie een vanzelfsprekende noodzakelijkheid is, als een bijdrage daaraan wordt gedwarsboomd obv de gehanteerde non argumenten tegen. Die grotere groep is alleen veel stiller, helaas. Mijn moeder begrijpt niet dat we een energietransitie willen en dan moeilijk doen over een een raaigraslocatie. En als m’n moeder het niet snapt dan klopt het niet.
Beste Rima Joni, ik ben ook een voorstander van de energietransitie en bevordering van zonne-energie, maar niet overal en ten koste van alles. Dat er op dit moment op het perceel van zonneveld Nergena zwaar bemest raaigras staat, komt doordat de Wageningen Universiteit het terrein verpacht voor maximaal een jaar. Bij een iets ander weidebeheer zou dit perceel ontwikkeld kunnen worden tot een hooiland met grote natuurwaarden. Er zijn ecologisch werkende boeren in de omgeving die dit direct in de praktijk zouden kunnen en willen brengen. Tenslotte: er staan een aantal onvervangbare oude bomen op het perceel die bij aanleg van het zonneveld gekapt moeten worden. In één zo’n boom leven honderden insectensoorten. Zou allemaal moeten wijken voor een zonneveld op deze plek.
Beste Erik,
Ik ben ook vóór de natuur en vóór het behoud van flora en fauna. En daarom juist ben ik vóór zonneparken en windturbines. Je kunt de kinderen op de scholen in onze gemeente niet uitleggen dat er iemand een initiatief neemt om de energietransitie te helpen en dan gedwarsboomd wordt met argumenten die neer komen op behoud van natuur. Dat is kortzichtig en onverantwoordelijk. Straks is er helemaal geen natuur meer over. En we moeten allemaal iets doen, we kunnen onze verantwoordelijkheid niet afschuiven naar een andere gemeente of een ander land.
Dan komen we niet verder. Er is landelijk maar 1 of 2% van de landbouwgrond nodig voor de energietransitie. Dat vinden onze kinderen vast acceptabel, ik in ieder geval wel.
De energietransitie is er belangrijk genoeg voor en het zijn maar zonnepanelen. Ik vind het erg dat we dit soort initiatieven op deze manier om zeep helpen.
Beste Rima Joni,
We hebben inderdaad een morele plicht om een leefbare wereld na te laten aan onze kinderen en kleinkinderen. Om dat te bereiken zal onze energievoorziening op een heel andere leest moeten worden geschoeid en zonne- en windenergie zullen daarbij zoals het zich nu laat aanzien een grote rol spelen. In de gemeente Ede is in de zonne- en windwijzer in elk geval afgesproken om pas in laatste instantie zonnepanelen op landbouwgrond te leggen. Helaas wordt dat principe nu nogal creatief in de praktijk gebracht. Er wordt al over zonnevelden op landbouwgrond gesproken terwijl nog lang niet alle beschikbare ruimte op daken en restgronden is ingezet.
Verder is de initiatiefnemer van zonneveld Nergena niet “iemand die een initiatief neemt om de energietransitie te helpen”. LC Energy is een buitenlandse investeringsmaatschappij. Het is een dochteronderneming van het Britse Low Carbon, een bedrijf dat in het Verenigd Koninkrijk ook volop in de biomassa actief is. Een investeringsmaatschappij heeft als belangrijkste doel rendement te genereren door het investeren van kapitaal. Dat rendement wordt door ons burgers betaald: direct via onze energierekening en indirect via de subsidies die LC Energy voor dit project hoopt te ontvangen. Al dat geld belandt dus in de zakken van Britse kapitaalverstrekkers. Daarom wordt in de Regionale Energiestrategie gesteld dat bij duurzame energieprojecten de omgeving voor de helft zou moeten delen in investeringen en opbrengsten. De lokale energiecoöperatie ValleiEnergie werkt op zo’n basis en zorgt daarmee voor draagvlak omdat hun projecten voor en door omwonenden worden uitgevoerd. Een voorbeeld is het zonneveld aan de Meikade in samenwerking met een boer, waarbij zonnepanelen worden gelegd op de daken van een aantal varkensschuren en op 2,5ha aangrenzend weiland. Dat project heeft dan ook de steun van Stichting Milieuwerkgroepen Ede en van de omwonenden aan de Meikade.
Zonneveld Nergena is een heel ander verhaal. De buurt is niet betrokken bij dit project. Vanaf het begin was duidelijk dat er geen lokaal draagvlak was voor dit project. De participatiemogelijkheden zijn minimaal. Verder is de plek niet goed gekozen: het is vruchtbare landbouwgrond en het ligt in een omgeving waar een van de grootste patrijzenpopulaties in Nederland leeft. Als je dit gebied met zonnepanelen laat dichtslibben tot een semi-industrieel energielandschap, dan zullen patrijzen (en ook weidevogels) verdwijnen. Zoals ik al schreef zou het een kleine moeite zijn om het bestaande raaigrasland duurzaam en natuurinclusief te beheren. Daarmee zouden de natuurwaarde en de belevingswaarde voor de honderden fietsers die hier dagelijks langskomen enorm toenemen. En dat mooie landschap levert dan ook nog een bijdrage levert aan onze voedselvoorziening. Wat wil je nog meer?
Op het moment laat de gemeente de ontwikkeling van zonnevelden in het buitengebied te veel afhangen van investeerders als LC Energy. Voor bestuurders die een doel hebben gesteld om in het jaar X zo en zoveel hectare zonnevelden in de gemeente te hebben is dat aantrekkelijk, want LC Energy kan hectares maken. Maar dat heeft ook een prijs, en het zou veel beter zijn als de gemeente meer de regie neemt, onderzoekt welke plekken in de gemeente het meest geschikt zijn voor de aanleg van zonnevelden (natuurlijk altijd in samenspraak met grondeigenaren) en vervolgens stimuleert dat die aanleg ook daadwerkelijk plaatsvindt. Zo zouden er bijvoorbeeld op vliegveld Deelen heel wat hectares zonneveld gerealiseerd kunnen worden.
Beste Erik,
Ik denk na over wat je zegt, maar ik ben bang dat er van die energietransitie helemaal niets terecht komt als iedereen denkt zoals jij. En voor een natuurliefhebber vind ik die manier van denken naïef. We doen het al zo slecht vergeleken met andere Europese landen. En ik vind het opmerkelijk dat deze ‘integere politicus’ nog steeds bij dit bedrijf werkt. Dan zou je toch denken dat er daar meer speelt dan alleen rendement maken. Ik ben eigenlijk wel benieuwd wat daar achter zit.
Goeie vraag. Je kunt Bram van der Beek bijvoorbeeld op Twitter benaderen via @bram_beek