Als kind ben je bezig om een kaartenhuis te bouwen en je kwam nog nooit zo hoog. Drie, vier, vijf lagen. Het kaartenhuis staat en je staat op het punt om je vriendje te halen om het samen te bewonderen. Maar dan komt een klasgenootje binnen met wie je het wel eens aan de stok hebt gehad. Expres slaat hij loeihard de deur dicht zodat door trilling en luchtdruk het kaartenhuis in elkaar dondert…
Als zelfs de minst erge vorm van vandalisme al pijn kan doen, hoe staat het dan met echte misdaad?
Criminaliteit is oorlog in vredestijd. Uiteraard komt criminaliteit ook voor in oorlogstijd, en dat is de overtreffende trap van verschrikking. Misdaad is een grote gesel van de mens. De impact van mishandeling of verkrachting is te vergelijken met een bominslag in een mensenleven. Zelfs jaren erna is de krater duidelijk zichtbaar in de psyche. Misdaad en offensief geweld zijn de boze broertjes van oorlog en terreur. Hierdoor komen vluchtelingenstromen op gang. Worden miljoenen mensen in honger, angst en ellende gestort. En kunnen andere rampen, die de mensen elkaar niet met opzet aandoen, zoals honger, pandemieën, milieuvervuiling en klimaatopwarming niet bestreden worden. Alle kwesties waarmee de mens worstelt staan of vallen bij de grootste uitdaging waar de mens voor staat: het herstellen en handhaven van duurzame vrede in alle landen ter wereld.
Idealisme? Nee, noodzaak.
Een vals zusje heb ik nog niet genoemd. Dat is verslaving. Zij verleidt met haar charmes zoals alcohol, drugs, lachgas, waanpilletjes en luxe hebbedingetjes menigeen om de krochten van het slechte pad te bezoeken. En om er vervolgens in een duister doolhof of schitterende spelonk te verdwalen en er nooit meer uit te komen. Extra nadeel van verslaving is dat het bewustzijn wordt verdoofd, zodat de verslaafde achteraf slechts vaag weet wat hij heeft aangericht. Ook in Ede en omliggende dorpen hebben we heel wat te stellen met de schade die verslaving en criminaliteit aanrichten. Vernieling, autobranden, doodslag, scheuren in het verkeer. Was het maar hoge uitzondering.
Misdaad loont niet. Wie goed doet, goed ontmoet.
Kennelijk denken mensen die foute dingen doen anders. Een gevangenisdirecteur die zijn gevangenen toespreekt maakt ze niet blij met een uitje naar het gevangenismuseum in Drenthe. Of met een tripje naar de escaperoom. We zullen het anders en beter moeten aanpakken. De beschaving staat voor de cruciale uitdaging om de slag te winnen van ondermijning, drugs- en wapenhandel, plofkraken, babbeltrucs, gijzelsoftware, wanen en verslaving. Jonge mannen een toekomst bieden van samen bouwen in plaats van samenspannen om te stelen. Laten zien en ervaren dat er mooiere, duurzaam leukere, fijnere dingen zijn dan verslavende pilletjes, poedertjes of blije gasjes. Misschien dat norren niet werkt. Wellicht dat een bestemming bieden, werken aan karaktervorming, arbeidsritme, zelfinzicht, empathie en zelfrespect de enige uitweg is. Als dat behandelen genoemd moet worden in plaats van straffen, dan zij het maar zo.
Gezien alle andere problemen die de wereld heeft kan de samenleving zich geen criminaliteit meer veroorloven.