De kerk is het bewijs, dat God niet bestaat

“De Kerk is het bewijs, dat God niet bestaat.” zei Harry Mulisch. Kritiek die voor kerkgangers eng dichtbij kan komen. Hoe kerkmensen zich gedragen is vaak anti-reclame voor God. Dat mensen denken dat Hij niet bestaat omdat mensen er met elkaar -ook in de kerk- een zooitje van maken kan ik me best voorstellen. Hoewel ik ook denk dat zelfs de meest verstokte atheïst zal toegeven dat de gedachte dat we juist daarom God hard nodig hebben ook geen hele vreemde is.

Op 15 april stond er een monumentale kerk in brand. Twee dagen later kopte de satirische website ‘Nieuwspaal’: HOE BRANDVEILIG IS “DE NOTRE-DAME VAN LELYSTAD? een briljante toespeling op hoe eng lelijk/ functioneel de meeste Nederlandse kerken zijn. Ooit nomineerde iemand het kerkgebouw waar ik elke zondag kom (de Ark, in de wijk Veldhuizen) als lelijkste kerkgebouw van Nederland. De titel kregen we tot mijn grote verbazing niet. Toch moest ik er weer aan denken toen ik het artikeltje over het kerkgebouw in Lelystad las.

De brand in Parijs bracht bij velen van alles op gang: Van het einde van de Westerse beschaving in beeld tot de zoveelste moedwillige aanval op een kerkgebouw aan de ene kant. Naar de kritiek aan de andere kant dat mensen die meebetalen aan het herstel hypocriet zijn want er sterven zeeschildpadden uit. (Of een variant hierop: rijken die geld geven aan de herbouw zijn slecht want er is armoede op aarde waar ze niets aan doen.) Ook gedachten in de lijn van Harry Mullisch: een God die een belangrijke kerk niet redt kan niet bestaan. En het tegenovergestelde, het feit dat de ramen, de kunst of de hostie gered zijn is een teken van Gods trouw. Kortom, het waren interessante tijden op de sociale media, ook hier in Ede. En dat zelfs terwijl in ons gemoedelijke heidedorp midden op de Biblebelt de kerken geteisterd worden door een inbraakgolf.

Vooral de boosheid over financiële toezeggingen rondom de herbouw vond ik interessant. Zelfs iconen van de Edese culturele sector spraken zich op sociale media uit over hoe hypocriet het was dat er geld toegezegd werd voor de herbouw van cultureel erfgoed terwijl onze wereld heftigere problemen heeft. In eerste instantie vond ik dat best maf. Game of Thrones kwam uit, het productiebudget van het 8^e seizoen ruim boven de honderd miljoen. Ronaldo, transfersom 100 miljoen speelde mee tegen Ajax, maar een rijke man die datzelfde bedrag toezegt roept boosheid op.

Maar toch is de kritiek ook erg raak. Het is van de zotten dat we geld uitgeven aan luxe terwijl er mensen sterven van honger. In dat licht gezien is het misschien maar goed dat de Ark in Veldhuizen een sober, functioneel gebouw is. Hoe goedkoper hoe meer geld er over is voor andere zaken. Of is het toch treurig dat we niet meer investeren in blijvende schoonheid die wijst op hogere zaken?

In dit bijzondere weekend zou ik in plaats van boos kijken naar mensen die investeren in Frans cultureel erfgoed een spiegel willen pakken. Op deze site roep ik regelmatig op dat we kritisch moeten kijken naar hoe de Gemeente Ede ons geld uitgeeft. Is het wel nodig, doelmatig, kan het niet beter? Maar hoe kritisch kijk ik naar mezelf? Een vakantie, e-reader, nieuwe auto, laptop? Nodig? Moet ik in plaats daarvan niet meer investeren in armoedebestrijding? Welk deel van mijn inkomen aan mezelf uitgeven is moreel verantwoord? Is iets nieuws aanschaffen wel te combineren met een goed geweten? Een rijk leven leiden én af en toe wat geld weggeven is dat mogelijk? Volgens Jezus is het op z’n minst erg ingewikkeld.

Dit weekend viert de kerk dat Jezus niet een klein beetje maar alles gaf voor mensen die er een zooitje van maken. Mensen die weten wat goed is en toch veel verkeerde keuzes maken. Diezelfde Jezus roept ons ook op om beter te zijn. Hij weet dat we dit zelf niet kunnen waarmaken maar wil ons erbij helpen. Aan deze boodschap houd ik me maar vast. (Ook zoekend naar antwoorden over hoe met geld om te gaan.)

En als de kerk -of dat nu in een mooi of een lelijk gebouw is- vooral deze prachtige boodschap van Pasen kan laten zien en beleven, dan zullen er vast minder mensen door de kerk denken dat God niet bestaat.