Op dezelfde dag dat de gemeenteraad groen licht gaf voor het aanleggen van een 10 hectare groot zonneveld bij Nergena (Bennekom) luidden studenten van de Wageningen Universiteit de alarmbel over het aanleggen van zonnevelden op landbouwgrond: bij een verkennend onderzoek vonden ze aanwijzingen dat grootschalige zonnevelden slecht zijn voor de bodemkwaliteit en het bodemleven. Dat verbaast mij niets, en het zou de raadsleden die afgelopen donderdag voor zonneveld Nergena stemden te denken moeten geven.
Op de ‘kansenkaart’ van de Edese Wind- en Zonnewijzer, die de gemeenteraad vorig jaar aannam, ligt het perceel van zonneveld Nergena in ‘lichtgroen’ gebied. Dat betekent dat de gemeente “ja, mits” zegt voor zonnevelden kleiner dan twee hectare en “nee, tenzij” voor grotere zonnevelden. Je zou dus verwachten dat een groot zonneveld in lichtgroen gebied in principe een “nee” krijgt, en dat het alleen “ja” wordt als er heel goede redenen zijn.
Uit het raadsvoorstel waarover donderdag gestemd werd blijkt dat de gemeente investeringsmaatschappij LC Energy in maart 2019 heeft laten weten dat zij onder voorwaarden mee wil werken aan het plan voor een zonneveld bij Nergena. Aan die voorwaarden, zo argumenteert B&W nu, is voldaan, en daarom is het “nee, tenzij” een “ja, graag” geworden. B&W geeft daarvoor vijf redenen.
De eerste van die redenen wekt de meeste verwondering: “het plan draagt bij aan het behalen van de doelen in het kader van de energietransitie”. Als dat een reden voor goedkeuring is, dan komt het neer op een vrijbrief voor het aanleggen van 40 hectare grote zonnevelden (het maximum dat de raad in december vaststelde) in alle ‘nee tenzij’-gebieden op de kansenkaart. En dat is iets anders dan waarmee de gemeenteraad vorig jaar akkoord ging.
Vervolgens stelt B&W dat “het plan zorgt voor een landschappelijke en cultuurhistorische versterking”. Maar het plan voegt helemaal niets toe aan de landschappelijke en cultuurhistorische waarden ter plekke: die gaan er bij uitvoering van het project alleen maar op achteruit. Er staan zes mooie oude bomen op het perceel: een beuk en vijf zomereiken, mogelijk restanten van het oude parkbos van landgoed Nergena. Bij de aanleg van het zonneveld zullen deze waardevolle landschapselementen het veld moeten ruimen. Ook de bodem krijgt te lijden. De zonnepanelen worden met honderden betonschroefpalen in de bodem verankerd. Zowel bij de aanleg als bij het ontmantelen van het zonneveld na 25 jaar wordt de bodem flink overhoop gehaald. Daarbij is er een grote kans dat mogelijk aanwezige archeologische resten teloor gaan.
De belofte van investeerder LC Energy en grondeigenaar WUR dat het zonneveld als onderzoekslocatie zal worden ingezet is een andere reden voor B&W om het “nee, tenzij” in een “ja” om te zetten. Het hoofddoel van LC Energy met zonneveld Nergena is geld verdienen met het opwekken van zonnestroom. LC Energy en de WUR hebben de onderzoeksfunctie erbij gehaald om het project beter aan de politiek te kunnen verkopen. Dat ‘verkopen’ van het project gebeurde dan ook tijdens een ‘informatieve bijeenkomst’ op 9 januari in de raadszaal, een paar uur voor de oordeelvormende gemeenteraadsvergadering. Maar het “SolarEcoPlus demonstratieproject Energie en Innovatie” dat tijdens deze bijeenkomst door LC Energy en de WUR werd aangeprezen, is niet meer dan een onderzoeksvoorstel waarvoor twee dagen eerder (op 7 januari 2020) een subsidieaanvraag bij de RVO was ingediend. Het is onbegrijpelijk dat VVD en Gemeentebelangen dit onzekere onderzoeksvoorstel in de debatten aanvoerden als een belangrijke reden om het project te steunen.
Het aan te leggen zonneveld zorgt volgens B&W voor een ecologische versterking. Ook dit argument is twijfelachtig. Op het moment vind je overal op het perceel reeënsporen. Zodra er hoge hekken om het zonneveld staan kunnen de reeën hier niet meer grazen en is hun route van en naar het nabijgelegen vijverbosje afgesloten. Is dat ecologische versterking? In het gebied bevindt zich één van de grootste populaties patrijzen in Nederland. Er zijn ook tientallen broedparen van de gele kwikstaart waargenomen. Deze zeldzame Rode Lijstsoorten hebben open terrein nodig, geen beschaduwd en volgebouwd zonneveld. Het inzaaien van inheemse kruiden en grassen tussen en onder de panelen roept misschien een mooi beeld op, maar het heeft niets te maken met ecologische versterking. Het is ‘groenwasserij’ van een in wezen commercieel project.
Tenslotte zou het zonneveld volgens B&W ook zorgen voor een recreatieve versterking. Nu loopt er al jaren een klompenpad over het terrein. Bij aanleg van het zonneveld zal het klompenpad worden verlegd. De toekomstige wandelaars lopen dan over een half-verhard onderhoudspad met aan beide kanten 2 meter hoge hekken waarachter rijen zonnepanelen staan die tot 1.80m hoog zijn. Wat is hiervan de recreatieve waarde?
Tijdens de stemming in de gemeenteraad afgelopen donderdag ontbrak één raadslid van EdeNu (deze partij is tegen zonneveld Nergena). Er was daardoor een meerderheid van één stem voor het afgeven van een verklaring van geen bezwaar voor het ter inzage leggen van de ontwerp-omgevingsvergunning. Maar het is nog niet te laat: deze uitkomst betekent geen definitief groen licht voor zonneveld Nergena.
De komende zes weken kan een ieder die dat wil een zienswijze op de ontwerp-omgevingsvergunning voor zonneveld Nergena indienen. Hoe meer Bennekommers en Edenaren dat doen, des te duidelijker zal het signaal aan de politiek zijn: geen zonneveld op dit mooie stukje open boerenland in het buitengebied van Bennekom.
Na afloop van de inspraakperiode zal de raad – waarschijnlijk ergens in maart – stemmen over een verklaring van geen bezwaar voor de definitieve omgevingsvergunning. Hopelijk zijn bij die stemming wel alle raadsleden aanwezig en misschien veranderen sommige fracties nog van mening. Er zijn zoveel betere plekken voor zonnepanelen in onze gemeente: op daken, op restgronden, op industrieterreinen en op boerenerven. We hebben genoeg andere mogelijkheden voor duurzame energieopwekking. Laten we Nergena mooi houden.
Erik Wesselius, bestuurslid Stichting Milieuwerkgroepen Ede