Deze week sloten de Stichting Milieuwerkgroepen Ede (SME), de Gelderse Milieufederatie en de gemeente Ede een vredesverdrag. Toepasselijk want het is immers bijna Kerst nietwaar. Met dit verdrag kwam een einde aan een jarenlange strijd over het wel of niet aanleggen van de Parklaan, een vierbaans verbindingsweg langs Ede. Voor deze weg moesten 500 bomen worden gekapt. In plaats daarvan sneuvelen nu 100 bomen voor een tweebaansweg. Lokale krant Ede Stad spreekt over ‘slechts 100 bomen’. Iedereen heeft zijn eigen perspectief.
De vierbaansweg was een wens van het Edese College en een grote meerderheid van de vorige Edese gemeenteraad (37 tegen 2 stemmen). Dat dat toch niet gaat gebeuren, komt door de actieve inzet van bij overheidsbeleid betrokken burgers: burgerparticipatie!
Is dat wel democratisch hoor ik u zich afvragen? Ja, want soms wil de overheid dingen die in strijd zijn met de wet of te weinig rekening houden met alle aanwezige belangen. Volksvertegenwoordigers in onder andere de gemeenteraad moeten dat voorkomen en de overheid in het gareel houden. Als die vertegenwoordigers niet goed opletten zijn er gelukkig nog altijd burgers die bereid zijn hun vrije tijd op te offeren aan het controleren en bijsturen van die overheid. Als die burgers het recht aan hun zijde hebben, kan dat ook lukken. De democratische rechtsstaat is meer dan een meerderheid van 37 tegen 2.
Nadeel van zo’n conflict is dat als betrokken partijen in hun standpunten blijven volharden het proces zich jarenlang kan voortslepen. In het geval van de Parklaan verdienen wethouder Peter de Pater en de SME daarom een pluim voor hun bereidheid het compromis te zoeken.
Burgerparticipanten krijgen vaak het verwijt dat ze vooral hun eigen belang nastreven en het algemeen belang uit het oog verliezen. Dat kan zo lijken doordat mensen vaak pas in actie komen als de overheid iets wil wat hen in hun directe omgeving raakt. Vergeten wordt echter dat zo’n vermeend eigen belang kan samenvallen met een algemeen belang.
In een grote stad is het voor een burgerparticipant makkelijker met zo’n verwijt van vermeend eigen belang om te gaan dan in een dorp. Simpel om het feit dat je in een stad anoniemer door het leven gaat. In een dorp kan de burgerparticipant bij een afwijkend standpunt met een veel directere en grotere groepsdruk geconfronteerd worden.
Als strategie om de groepsdruk te handhaven herhalen vertegenwoordigers van de groep vaak het verhaal dat de burgerparticipant slechts tot een klein clubje behoort dat een minderheid zou vertegenwoordigen. Tegelijkertijd worden mensen die de burgerparticipant willen ondersteunen sociaal onder druk gezet die steun te staken. Je moet van sterke huize komen om daar weerstand aan te bieden.
Als het conflict voortduurt verharden de verhoudingen vervolgens. Mensen praten niet meer met en luisteren niet meer naar elkaar. De sfeer in het dorp verslechtert en de sociale cohesie komt onder druk te staan.
Voor een gemeentebestuur betekent dit dat zij om zulke toestanden te voorkomen zeker in een dorp zorgvuldig moet opereren. Niet alleen het beleidsdoel is belangrijk, de weg er naar toe is dat evenzeer.
In het verleden is het gemeentebestuur van Ede op dit punt vaak tekort geschoten. Door te volharden in eigen standpunten werd het algemeen belang uiteindelijk geschaad. De overeenkomst over de Parklaan laat zien dat met een andere strategie betere resultaten te behalen zijn die ook de verhoudingen ten goede komen. Dat geeft voor de toekomst hoop op meer vredesverdragen.