“Ik ben eigenlijk gewoon een journalistieke hoer,” zei de Edese journalist. Enigszins geschokt door deze uitspraak vroeg ik waarom. “Nou,” antwoorde hij, “als er een telefoontje van de wethouder uit het gemeentehuis komt, met een verzoek om een interview, ga ik er heen. Ik schrijf op wat ie zegt en dat komt vervolgens in de krant.” Voor de goede orde, dit gesprek vond in een verleden plaats. Aanleiding voor het gesprek was mijn twijfel over de onafhankelijkheid van de Edese journalistiek. Als raadslid had ik tijdens een bijeenkomst van pers en politiek al een keer een steen in de vijver gegooid door de stelling naar voren te brengen dat de Edese pers niet onafhankelijk was. Het bracht de nodige commotie en ontkenning teweeg. Maar het gesprek met de journalist bevestigde min of meer mijn stelling. Als raadslid en fractievoorzitter van de fractie GroenLinks/PE had ik er ook ervaring mee. De lokale omroep in Ede deed bijvoorbeeld interviews met lokale politici, zo ook met de nummer tien van het CDA. De nummer één, twee of drie van GroenLinks/PE kwamen niet aan de beurt. Enigszins gefrustreerd sprak ik de interviewer hier een keer op aan. Hij reageerde heel verbaasd. Hij had er nooit bij stil gestaan mij of een van mijn collega’s uit te nodigen.
Wie betaalt, bepaalt was dan ook mijn indruk. Dat de Edestad zo afhankelijk was en is van de advertentie-inkomsten van de gemeentelijke infopaginas was en is daarom geen gezonde toestand. Mijn suggestie indertijd om de advertenties eens een tijdje aan de Edese Post te gunnen werd echter nooit serieus genomen. Met reden zou je denken.
Inmiddels doen al enige tijd ambtenaren op de gemeentelijke infopagina van de Edestad verslag van gemeenteraadsvergaderingen. Daarmee kwam wel zo ongeveer een einde aan de onafhankelijke verslaggeving door de pers.
Niet voor niets kwam Douwe Meijer twee jaar geleden daarom met het initiatief voor het columnistenblog ededorp.nl. Onvrede over het gebrek aan kritische belichting van de Edese politiek lag daaraan ten grondslag. Dat betekent niet dat de columnisten van ededorp onafhankelijke journalistiek bedrijven. Dat doen columnisten nooit. Maar we zijn wel sui iuris, aan niemand onderworpen.
Het ededorp initiatief leidde zowaar tot een hoopgevende samenwerking met Edestad. Zelfs kritische ededorp columns over Edese bestuurders en politici worden ongecensureerd geplaatst in de papieren uitgave van het weekblad. Het enige taboe bij de Edestad redactie lijkt nog het Nationaal Park de Hoge Veluwe. Geen enkele kritische column over het park, die op ededorp verscheen, werd doorgeplaatst in de Edestad. Heeft de baron, de directeur van het park, nu meer invloed dan een wethouder ooit had, vraag je je af.
Maar goed, een andere ook positieve ontwikkeling was de oprichting van Bureau Spotlight. Een poging om samen met de School voor de journalistiek in Ede onderzoeksjournalistiek te gaan bedrijven in de regio Foodvalley. Echter door de coronacrisis staat door sterk teruglopende advertentie inkomsten de toekomst van Edestad op het spel. En dit nadat de Edesepost ook al is verdwenen en de Gelderlander slechts sporadisch over de Edese politiek schrijft.
Het zou kunnen betekenen dat u als lezer voor een kritische blik op de Edese politiek nu vooral bent overgeleverd aan de columns die een groepje columnisten in hun vrije tijd met veel energie voor ededorp.nl in elkaar zetten. Maar dat kan toch niet de bedoeling zijn. De Edese democratie kan niet functioneren zonder een sterke onafhankelijke vierde macht, dat is onafhankelijke media, die politiek en bestuur kritisch benadert en controleert. Feitelijk ontbreekt die vierde macht al jaren. Met de mogelijke teloorgang van de Edestad staat dat ontbreken in het volle licht. De vraag is wat we gaan doen om Edese onafhankelijke journalistiek te redden dan wel nieuw leven in te blazen.
Een mogelijkheid is het model Bureau Spotlight. De BDUmedia, de uitgever van Edestad, kreeg samen met de Omroep Ede en de CHE in 2019 van het stimuleringsfonds voor de journalistiek een subsidie van € 126.324. Mocht Edestad ophouden te bestaan dan kan dit initiatief mogelijk online doorgang vinden. Maar dan moet de subsidie wel doorgaan en Bureau Spotlight ook aandacht gaan geven aan nieuwsjournalistiek. Als de kwaliteit daarvan goed genoeg is, willen mensen daar vast ook voor betalen.
Het is een idee, maar wellicht zijn er andere mogelijkheden om de aanwezigheid van onafhankelijke journalistiek in Ede te redden. Dat dit geen overbodige luxe is bleek mij wel laatst weer. Ik vroeg een ambtenaar hoe een in het verleden door College en Raad genomen zeer omstreden besluit ooit tot stand was gekomen. De ambtenaar antwoordde: “dat vragen wij ons in het gemeentehuis ook af.” Als ze het daar niet weten, moeten journalisten dat uitzoeken. Maar die moeten er dan wel zijn.
Hoe begrijpelijk ook dat men soms teveel zijn/haar oren laat hangen naar van wie men ook betaald krijgt, is dat juist voor een journalist geen excuus om niet onafhankelijk verslag van het nieuws te doen, dan wel geen kritische vragen te stellen. Laten we hopen dat uit de as van dreigend faillissement een nieuw Edes journalistiek elan zal oprijzen, zodat de Phoenix Krant Ede dermate hoogte bereikt dat zelfs Den Haag, Groningen en Maastricht zijn vlucht te pas en te onpas kunnen waarnemen.