Op 5 mei had het dagblad ‘De Gelderlander’ het artikel ‘Zorgpreventie in Gelderse Vallei geen papieren ambitie door samenwerking: ‘Patient staat centraal’.
Het artikel ging over samenwerking op gezondheidsgebied tussen de gemeente Ede, het ziekenhuis Gelderse Vallei’ en de zorgverzekeraar Menzis. Het doel is de mensen gezonder te maken en de zorg betaalbaar te houden, door bij gezondheidsproblemen ook te kijken naar de sociale context van de patient. “Is de huisvesting misschien niet op orde? Dat heeft veel invloed op de gezondheid”, aldus de voorzitter van de raad van bestuur van ziekenhuis Gelderse Vallei. “We pakken niet alleen de symptomen aan, maar ook eventueel onderliggend lijden. Dat voorkomt op termijn grotere problemen”.
Uit onderzoeken in andere gemeenten en landelijke cijfers, kan echter worden geconcludeerd dat ook Ede al heel lang een aanzienlijk gezondheidsprobleem heeft, dankzij het grote aantal ziekmakende woningen.
In 2015 ontdekte de gemeente Utrecht bij de technische controle van ruim 100 woningen, dat 29% van de cv ketels mankementen vertoonde (ook in nieuwbouw!), waardoor 5% van de woningen te hoge waarden had voor het zeer giftige koolmonoxide (CO).
Volgens het CBS heeft Ede iets meer dan 50.000 woningen, dus als we die Utrechtse cijfers op Ede projecteren, zijn dat zo’n 14.500 woningen met dubieuze cv ketels en ongeveer 2.500 woningen met een koolmonoxideprobleem.
Maar het kan nog erger.
In 2017 onderzocht het Longfonds de luchtkwaliteit in 749 woningen, met als uitkomst dat in 1 op de 7 woningen gedurende minstens 12 uur per dag de concentratie verbrandingsgassen te hoog was. Die verbrandingsgassen zijn afkomstig van gasinstallaties (cv ketels, geisers, gaskookplaten) en van hout- en pelletkachels en open haarden. Het vervelende is echter dat de rookgassen van gasinstallaties giftige bestanddelen bevatten die de gezondheid aantasten, zoals fijnstof, stikstofoxide (NOx) en koolmonoxide (CO). En bij hout- en pelletkachels komen daar nog schadelijke organische verbindingen bij, zoals benzeen en formaldehyde, terwijl het RIVM waarschuwt dat houtpellets ook koolmonoxide uitwasemen, zodat ze niet binnenshuis bewaard mogen worden.
De Gezondheidsraad waarschuwde in 2019 nog voor het feit dat koolmonoxide een zenuwgif is dat neurologische en psychische problemen veroorzaakt en zelfs geboorteafwijkingen!
Als we die bevindingen van het Longfonds projecteren op Ede, gaat het dus om minstens 7.000 ‘ziekmakende’ woningen die acute en chronische gezondheidsproblemen kunnen veroorzaken bij de bewoners en zelfs bij omwonenden. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie WHO, dat nu nog strengere normen hanteert dan het Longfonds in 2017, gaat het om o.a. hart- en vaatziekten, astma, aandoeningen van de longen en luchtwegen (COPD), sommige soorten kanker en ernstige coronabesmettingen. Het is dus logisch dat de coronabesmettingen weer oplopen zodra het stookseizoen begint, zoals nu het geval is. Maar het is heel vreemd dat de regering en het OMT dat feit negeren, terwijl de WHO er nadrukkelijk voor waarschuwt!
De conclusie is dat de huisartsen in Ede en het ziekenhuis Gelderse Vallei dagelijks te maken hebben met patiënten met een onderliggende vergiftiging door rookgassen, zonder dat de patient of de arts dat beseffen. Vroeger – vraag het maar aan oma en opa- was ‘kolendamp’ zeer gevreesd en artsen waren er alert op en (her)kenden de symptomen van acute en chronische vergiftiging. Maar die kennis en alertheid zijn helaas verdwenen, alsof aardgas en hout(pellets) niet levensgevaarlijk kunnen zijn!
Alle huisartsen en afdelingen spoedeisende hulp zouden een speciaal ‘blaaspijpje’ voor koolmonoxide moeten hebben, want met zo’n handig apparaatje is direct te controleren of een patient soms een rookgasvergiftiging heeft. In Engeland is dat al verplicht bij de controle van zwangere vrouwen, maar in Nederland zijn we helaas nog niet zo ver.
Een lichtpuntje is dat de ledenraad van zorgverzekeraar Menzis een actieplan voor koolmonoxide heeft goedgekeurd, dus hopelijk zullen anderen dat goede voorbeeld volgen!
Toch is het al goed mogelijk om huis en haard veilig te houden en de ziektekosten omlaag te brengen:
– Koop een goede CO melder die waarden vanaf 10 ppm meet en in een schermpje laat zien. Hang hem op een goed zichtbare plaats (goedkope CO melders reageren pas vanaf 30 tot 50 ppm) .
– Plaats een CO melder bij de cv ketel, of koop een alarm dat de cv ketel direct uitschakelt bij onraad.
– Houd de ventilatie van de woning op peil. Ook daarvoor bestaan melders die de CO2 meten.
– Overweeg het vervangen van gaskookplaten en geisers door elektrische apparatuur.
Door René van Slooten (veiligheidskundige)
Interessant artikel. Ik heb een tijdje terug gezocht naar een goede CO melder maar moet bekennen door het bos de boom niet te vinden. Zijn er aanbevelingen te maken?
Volgens de huidige norm voor CO melders (NEN 50291) mag een melder géén alarm geven beneden 30ppm, maar bij 50 ppm na 60 tot 90 minuten; bij 100 ppm na 10 tot 40 minuten en bij 300 ppm binnen 3 minuten. De WHO en de Gezondheidsraad vinden dat melders al vanaf 6 tot 8 ppm moeten waarschuwen, dus dat er nieuwe normen moeten komen. Zolang die er niet zijn (wat nog een hele poos kan duren), ben je het beste af met een CO melder die weliswaar pas bij 50 ppm alarm geeft, maar die in een scherm de gemeten waarde aangeeft vanaf 10 ppm. Hang hem op een goed zichtbare plek en houd hem in de gaten. Dan ben je redelijk veilig. Zulke melders zijn goed leverbaar en kosten 35 tot 50 euro, bijvoorbeeld de Fire Angel CO-9D. Iets duurder is bv. de Honeywell XC100D die behalve een uitleesscherm ook een blauw knipperlichtje heeft dat waarschuwt bij lagere waarden.