Om de vele cijfers en rapporten die over en weer gaan over Warmtebedrijf Ede te kunnen begrijpen moet je van stevige huize komen. Zelf kan ik als procestechnoloog de cijfers prima duiden, ik reken mijn hele leven al aan energie en CO2. Om dat als raadslid ook te kunnen valt niet altijd mee. Met deze gastblog help ik hen met wat basale sommen maken, zodat ze bij de hoorzitting op 11 juni over de Edese biomassacentrales goed gefundeerd tegengas kunnen geven door de juiste vragen te stellen.
Van land tot brand
Warmtebedrijf Ede voert ca. 60.000 ton natte shreds per jaar aan om 20.000 woningequivalenten, waaronder ca. 6000 woningen, van warmte te voorzien. Shreds zijn snippers van vers snoeihout en stobben van bomen die in Renkum tot voor de Edese biomassacentrales hapklare brokken worden bewerkt.
Hoeveel energie leveren deze shreds, hoeveel energie kost het om deze shreds in de centrales te krijgen, en hoeveel CO2-winst levert dit nou precies op?
Om netjes appels met appels te vergelijken is er een uitgebreide database https://www.co2emissiefactoren.nl/lijst-emissiefactoren/
Het adviesbureau E-land1) heeft aan deze database meegewerkt en heeft rekentools ontwikkeld waarmee je voor allerlei soorten biomassa uit Nederlandse bossen de uitstoot kunt berekenen. Zeg maar van “land tot brand”.
Volgens de E-land HOUT app komt de verbrandingswaarde van de 60.000 ton natte shreds en uitgaande van gemiddeld 43% vochtgehalte (30% “vochtigheid”) overeen met ca. 23,1 miljoen m3 aardgas. Er is 77.000 ton CO2 opgeslagen in het hout.
Hoeveel m3 gas of ton houtsnippers verstookt een Edese woning?
Warmtebedrijf Ede geeft aan inmiddels ca. 20.000 woningequivalenten te hebben aangesloten, ook wel WoEq’s genoemd.
Daarvan zijn ca. 6000 woonhuisaansluitingen die met een Hr-ketel a. 4,8 miljoen m3 aardgas zouden verstoken2).
De overige 14.000 aangesloten WoEq’s zijn kantoren, scholen en industrie. Het bedrijf HSV bijvoorbeeld is al goed voor een vervanging van 2 miljoen m3 aardgas per jaar door de overstap op biomassastoom van ca. 250ºC. Dit is procestechnologisch gezien dus heel slim! (zie ook mijn eerdere blog ededorp.nl/de-erfenis-van-Breunis). Voor die 14.000 industriële WoEq’s houden we aan dat een gemiddeld woonhuis ca. 1200 m3 aardgas per jaar gebruikt (zonder kookgas). Dat staat voor ca. 16,8 miljoen m3 aardgas die vervangen is.
In totaal verbruiken 20.000 WoEq’s ca. 21,6 miljoen m3 aardgas. Dit is in Ede vervangen door houtsnippers die een energie-inhoud hebben van omgerekend 23,1 miljoen m3 aardgas.
Van brand tot klant
Samenvattend moet er voor de biomassa-variant 23,1 miljoen m3 aardgasequivalenten aan energie “aan de voorkant” erin, om aan de achterkant (in je huis) nog maar ca. 21,6 miljoen m3 aardgas-equivalenten aan effectieve warmte over te houden.
Dat er onderweg van brand naar klant zo maar 1,5 miljoen m3 aardgasequivalenten verloren gaat komt door:
- De leidingverliezen tussen de centrale en de aansluitingen. Als je water van bijna 100ºC over kilometers vervoerd lekt daar veel energie weg die dus nooit aankomt bij de klanten. Zie de thermografische opname van een warmtelekkende warmtenetleiding boven deze blog.
- De zogenaamde afzetset (de warmtewisselaar die de energie overdraagt op het huis) lekt 24 uur per dag onnodig warmte. Vooral in de zomer is dat natuurlijk puur verlies, in de winter draagt het nog iets bij aan de verwarming van je huis.
Intermezzo: Nat snoeihout brandt niet zonder autobanden!
Over punt 1 verbaas ik mij absoluut niet: Als zoon van een fruitteler herinner ik mij nog levendig hoe vurig ik elk voorjaar vooruit keek naar het moment dat het snoeihout uit de boomgaarden opgestookt moest worden. Dan haalden we bij de lokale bandenboer een wagen met oude autobanden. We vulden de jerrycans met rode dieselolie. Vader reed de volle vrachten met snoeihout naar de stookplaats. En omdat dat voor geen meter wilde branden, mocht ik in actie komen…autobanden eronder en ruimhartig dieselolie erop, en gaan als de brandweer! (We hebben het hier over de bandeloze jaren ’70)
Ja, ik heb mijn quotum aan uitstoot volledig opgesoupeerd.
Water brandt niet lekker
Voordat een natte houtsnipper (die tot de helft aan zijn gewicht aan water kan bevatten om nog voor “droge biomassa” door te gaan) energie kan gaan leveren moet eerst dat vocht verdampt worden. De energie hiervoor moet ook uit de snippers komen! Dat kost dus vrachtauto’s vol met snippers extra (of autobanden).
Een HR-ketel bij u in huis die goed staat afgesteld, met de watertemperatuur zo laag mogelijk, haalt extra energie uit het laten condenseren van de afgassen. Je ziet dan ook vrijwel geen pluim meer. De pluimen boven de biomassacentrales verraden al dat dat daar een stuk lastiger is, waardoor daar veel energie via de schoorsteenpijpen verloren gaat.
Als je het natte snoeihout 2 jaar zou laten drogen in de buitenlucht dan zakt het vochtgehalte van 43 naar 20% en stijgt de verbrandingswaarde van 23,1 naar 24 miljoen m3 aardgas. Maar ja, hoe laat je 120.000 ton aan snippers aan de lucht drogen ?
Tel uit je CO2-verlies!
Terug naar de energie-les: Hoeveel CO2 besparen we eigenlijk met het verstoken van die biomassa? Want daarvoor doen we het toch allemaal?
Tot nu toe redeneerde de EU dat stoken van biomassa CO2-neutraal zou zijn. Landelijke en lokale politici volgden dit beleid. Juist eind mei maakte de EU bekend toch tot andere inzichten te zijn gekomen, en dat het terdege veel meer CO2-uitstoot geeft dan aanvankelijk gedacht2). Laten we dit voortschrijdend inzicht noemen.
De HOUT-app rekent de CO2 die is vastgelegd in het snoeihout met 1 druk op de knop voor: 77 miljoen kg CO2.
Het verzamelen, vervoeren naar Renkum , daar verwerken, afleveren in Ede en weer met de lege vrachtwagen terug naar hus kost volgens de Nederlandse CO2-emissiefactoren nog eens ca. 1,8 miljoen kg CO2 (vnl. verstoken van diesel)
Totaal dus ca. 78,8 miljoen kg CO2.
Als er aardgas in de huizen was verstookt leverde dit volgens de CO2-emissiefactoren van RVO ca. op 1,9 kg CO2 / m3, dus bij 21,6 miljoen m3 aardgas 41 miljoen kg CO2.
Houtstoken geeft dus bijna 2 maal zoveel CO2-uitstoot ! De uitstoot aan fijnstof en stikstof laten we gemakshalve voor nu buiten beschouwing.
Bij de les blijven
In mijn dagelijks advieswerk beoordeel ik elke techniek op zijn CO2-merites: Elke techniek die meer CO2 uit stoot dan dat je gas zou blijven verstoken moet met een wel heel goed verhaal komen waarom het toch beter zou zijn. Voor het prehistorisch stoken van natte snoeihoutsnippers heb ik het nog steeds niet gehoord.
Ik hoop dat iedereen met deze gastles op 11 juni goed bij de online-les blijft.
Nicolaas van Everdingen, eigenaar adviesbureau Plushuis in Ede.
Voetnoten:
- Dit artikel kwam tot stand met dank aan Irma Corten van Zilverberg Advies. Zij heeft verschillende slimme apps gebouwd om goed te kunnen rekenen aan verschillende vormen van houtige biomassa. https://e-land.info/
- De meeste van de 6000 woonhuisaansluitingen van het Warmtebedrijf zijn ofwel bestaande appartementen (die anders per app. < 800 m3/jaar aan aardgas zouden verstoken) of redelijk geïsoleerde nieuwbouw in Kernhem, ENKA en kazerneterreinen (ook naar schatting << 800 m3/jaar aan aardgas). Deze 6000 aansluitingen zouden met een HR-ketel ca. 4,8 miljoen m3 aardgas verstoken.
- “Bioenergy is currently considered as a carbon-neutral renewable energy source under EU law. But this could change under updated EU rules. The use of whole trees, and food and feed crops, whether produced in the EU or imported, for energy production should be minimised,” Aldus EU-commissie in hun conceptstrategie voor biomassa.
https://www.arc2020.eu/wp-content/uploads/2020/05/Biodiversity-Strategy_draft_200423_ARC2020.pdf
Die warmteafgifte van een warmtenet ken ik uit de jaren 80.
Stadsverwarming was het toen nog. Het sneeuwde nog toen en bleef een paar dagen liggen!
Maar op de plek van de leidingen van die stadsverwarming niks. Er is dus in die 30 jaar niets verbeterd. Erg raar!
Vraagje: is in die co2 gegevens van aardgas ook het winnen en vervoeren daarvan meegenomen?
Slochteren is nu eenmaal een keertje leeg en al dat gas moet dus ergens anders vandaan komen. Er ligt zal een flinke pijplijn in de Noordzee en er komen al met gas gevulde schepen aan in Nederland. En tot slot moet het ook nog van Groningen naar Ede getransporteerd worden. Al dat transport van gas (en het winnen ervan) kost ook veel co2 lijkt me…
Vraag: hoeveel van die 60.000 ton biomassa is een “onvermijdbare reststroom”, die toch verteert dan wel als afval verbrand zou worden? De CO2 die dat oplevert moet je nog weer aftrekken van de CO2 ten laste van de biomassa verbranding. In het meest gunstige geval, als alle biomassa toch in CO2 op zou gaan bespaart de verbranding van biomassa dus 41 miljoen kg CO2, omdat de daarmee corresponderende hoeveelheid aardgas wordt uitgespaard.