Afgelopen 9 februari kwam de gemeenteraad van Ede bijeen voor de presentatie van het Rekenkamerrapport over het woonbeleid in Ede. Deze bijeenkomst kwam bijna tegelijkertijd met de langverwachte woondeal van minister De Jonge met de regio’s in Gelderland.
Terwijl de conclusie van de rekenkamer kort en krachtig is, is de onderliggende boodschap helder: de focus op nieuwbouw ondermijnt de visie op bestaande woningbouw en doorstroom. Het zorgt voor een vernauwing in de visie op wonen, want wonen is immers meer dan het hebben van een woning. Als je die al hebt.
Reden voor de Rekenkamercommissie om de gemeenteraad van Ede te adviseren om het brede plaatje van wonen te gaan bekijken en het vervolgens blijvend in de gaten te gaan houden.
Wonen is altijd onderhevig aan maatschappelijke veranderingen, veranderende wensen en behoeften. De opdracht aan de raad is dan ook om de woonbehoeften van de huidige inwoners van de gemeente Ede, de wijken en de dorpen in zijn geheel in kaart te brengen en te blijven monitoren. Het voortouw nemen in de regio Foodvalley is mooi, maar het woonbeleid in Ede vormgeven, is blijkbaar lastiger.
Dat is bijna een open deur, maar gezien de timing een hele uitdaging.
De Rekenkamercommissie adviseert een pas op de plaats, om eerst heldere doelen te stellen voor een brede visie op woningbouw, maar ondertussen bonkt de minister op de deur om in korte tijd 100.000 woningen in Gelderland te bouwen en de verstedelijking in een stroomversnelling te zetten.
De Randstedelingen zijn massaal op zoek naar een fijne, ruime woning in een ruime groene omgeving, maar zorgen daarmee tevens voor een verdichting en verstening van diezelfde groene omgeving. Ondertussen woekert de stikstofcrisis, de fijnstofcrisis, de luchtverontreiniging hier in de regio nog wel even voort. De toename van het autogebruik helpt dan ook niet echt mee.
Dat daarmee de natuur onder steeds grotere druk komt en de rechter steeds vaker moet wijzen op het inconsistente beleid van de gemeente, is blijkbaar gewoon geworden. Het nieuwe normaal. De inwoners van ons land kijken steeds vaker vol verwondering en belangstelling toe, hoe druk de publieke besturen zijn met het omzeilen van hun eigen wet- en regelgeving, terwijl de problemen zich aan de andere kant opstapelen.
Maar toch moet Gelderland vol.
Onlangs wees Nando Eskens via Twitter al op het gevoel van ‘doordenderen’ op het gebied van woningbouw, hoe de publieke besturen van Nederland de bouwdruk opvoeren. De vraag is of de gemeenteraad van Ede dit allemaal nog wel overziet. Wat betekent ons beleid voor een gepensioneerde die wil doorstromen? Wat betekent ons beleid voor een jonge starter, die met één inkomen een woning wil huren of kopen? Twaalf jaar lang op een wachtlijst staan voor een sociale huurwoning is blijkbaar normaal, terwijl een Randstedeling binnen enkele maanden een mooie woning ruim in het groen kan kopen.
In een redelijk nieuw appartementencomplex aan de Parkweg wonen steeds minder woningeigenaren. Deze woningen waren bedoeld voor de starters, de alleenstaanden, de samenwonenden, maar zodra zij gaan doorstromen, staan de huisjesmelkers vooraan om de woning op te kopen en om die woningen daarna voor veel geld aan particulieren te verhuren. Ze hangen zelfs briefjes op het prikbord: ‘Wil je je appartement verkopen, bel mij!’ Inmiddels wonen er meer huurders dan eigenaren, omdat starters niet kunnen opbieden tegen deze rijke grootwoningbezitters.
De gemeenteraad Ede zou eens meer stil moeten staan bij wat er gebeurt met al die nieuwe woningen die er gebouwd worden. Ze zouden zich de vraag moeten stellen of de doelstellingen die ze in de toekomst SMART gaan formuleren en nadat er gebouwd is nog wel voldoen aan hun visie op wonen? Kan de gemeenteraad, waar de coalitie gebonden is aan het bestuursakkoord en de oppositie wel mag spreken, maar nauwelijks gehoord wordt, hier samen wel de regie in voeren?
De woningdeal van De Jonge voorziet in 30% sociale woningen. Dat klinkt echt heel erg goed, maar als ze er eenmaal staan, wat dan? Nog los van de stikstofuitdagingen, zal de toekomst uitwijzen of er vanuit de woondeal net zo’n perverse financiële prikkel gaat als eerder de mondkapjesdeals ons landelijk publieke bestuur bijna tackelden. Kunnen onze jongeren, onze ouderen, onze gezinnen, onze inwoners die snakken naar toegankelijke en aangepaste woningen nog wel blijven wonen in Ede en is ons lokale gemeentebestuur nog in wel control als het gaat om een fatsoenlijk woonbeleid in Ede? Of wordt onze gemeente een omgeving waar wonen slechts voorbehouden is aan mensen die veel geld hebben en voldoen aan de wensen van projectontwikkelaars, huisjesmelkers en andere grootwoningbezitters?
Het woord ‘deal’ geeft al aan dat het een afspraak is. De minister komt met een zak met geld en een opdracht, het is aan de publieke besturen om te bepalen met welke ‘deal’ ze akkoord gaan en hoe ze dit gaan invullen.
Foto: Roel Wijnants Licentie: https://creativecommons.org/licenses/by-nc/2.0/
De Woondeal is buiten de gemeenteraad om tot stand gekomen. De onderhandelingen over de Woondeal liepen via de colleges van de acht gemeentes in Regio Foodvalley, de provincies Utrecht en Gelderland en het Rijk. De gemeenteraad is lopende de onderhandelingen een paar keer door het college geïnformeerd, maar is nooit uitgenodigd om mee te denken of een inbreng te leveren. En het lijkt ook niet de bedoeling dat de gemeenteraad over de woondeal gaat stemmen. Op 8 maart wordt de Woondeal in Den Haag namens het college ondertekend, en dat is het dan.
En dat terwijl er in de Woondeal ingrijpende plannen voor de komende tien jaar staan. Je kunt de woondeal vinden op de website van regio Foodvalley: https://regiofoodvalley.notubiz.nl/document/12377708/1/Woondeal+2022-2030+Regio+Foodvalley. Op de lijst met 22 sleutelprojecten in Regio Foodvalley (pag. 11) springt de “KennisAs Ede-Wageningen” er tussenuit als grootste project, met tussen de 3200 en 8400 te bouwen woningen. Dat is veel meer dan Kernhem Noord, waar tussen de 1800 en 3000 woningen in de plannen staan. Die hoge aantallen woningen langs de “KennisAs” zijn opmerkelijk, zeker voor een project dat nog niet loopt. Dit belooft weinig goeds voor het nu nog groene Horapark, dat waarschijnlijk bij de “KennisAs” zal worden meegerekend.
Hoe die hoge woningaantallen voor de “KennisAs” gerealiseerd zouden kunnen worden is mij een raadsel. Het is ook onduidelijk waar die “KennisAs” precies loopt. Ik vind het dan ook onbegrijpelijk dat het college in de Woondeal met Rijk en provincie alvast toezegt om juist langs deze “KennisAs” duizenden woningen te gaan bouwen, zonder dat de gemeenteraad hier ook maar iets over heeft kunnen zeggen!
Wordt vervolgd.
Erik Wesselius, fractievoorzitter Mens en Milieu Ede