Dat zullen lezers die veel op sociale media zitten herkennen. Maar het gebeurt ook telefonisch, per mail, via de brievenbus en zelfs op straat. Er kan een goede reden voor zijn. Bijvoorbeeld een misstand aan de kaak stellen in een organisatie, of in een dictatuur. Maar meestal, of in elk geval te vaak, is kritiek spuien terwijl de spuier zich verschuilt achter een masker een teken van angst of lafheid.
Zonder zonden ken ik er geen een, dus wie werpt de eerste steen? Daarom begin ik met een biecht. In 2012 schreef ik een boek onder pseudoniem. Mijn gedachte was: mijn huidige oeuvre aan boeken ziet er niet slecht uit. Maar om de een of andere reden komt de verkoop niet echt van de grond. Als ik nu eens afstap van mijn eigen naam, van het beeld van oudere witte schrijver die geen crimineel verleden heeft, geen publieke schandalen heeft veroorzaakt, noch BN’er is, ongescheiden is, gelukkig huisvader en opa – als ik nu eens een andere naam aanneem en ga schrijven vanuit mijn alter ego als jonge allochtone vrouw. Zo gedacht zo gedaan. In dit boek (mijn novelle ‘Het boekenweekgeschenk’ door ‘Kary Kepla’) schreef ik alle frustraties van mij af. Over een jonge journaliste die ondanks haar schrijftalent met lede ogen moet toezien hoe anderen met machtiger vriendjes de beste schrijfklusjes krijgen. Maar dan verzint ze een list… Met groot plezier schreef ik het, en met de geslepen pen van satire en ironie tussen de tanden. De organisatie van de Boekenweek – het CPNB – was zo sportief om het boekje een plekje te geven op hun website tussen de echte boekenweekgeschenken.
Als een nep naam of pseudoniem een dekmantel vormt om anderen anoniem te bekritiseren, wordt het andere koek. Dat laatste is mode geworden in twitterend Nederland. Ik twitter onder mijn eigen naam sinds 2010, niet alleen over mijn schrijverij, maar ook over opinies. Tientallen keren ben ik bedreigd, beledigd of uitgescholden, vaak zonder inhoudelijke argumenten, en altijd door anonieme accounts. En allemaal vanaf 2015.
Afgelopen jaren kenmerkten zich door vele demonstraties. Tot 2015 leek ons land een oase van rust temidden van omringend buitenland waar nog steeds ‘ouderwetse’ massademonstraties plaatsvonden. Maar nadat Kick Out Zwarte Piet de knuppel in het hoenderhok gooide, volgden al gauw de leerkrachten, de boeren, de bouwers, Black Lives Matter en de anti-vaxxers. Op internet begon een soort digitale burgeroorlog te woeden. Men was voor of men was tegen iets of vooral iemand. Tussen ja en nee bleek elke nuance verdampt. Veertig jaar geleden sprak men ministers nog aan met excellentie, maar nu worden ze getrakteerd op doodsbedreigingen. Zelden respectvol bejegend, vaak anoniem afgezeikt. Britten zeggen dat zo mooi: ‘let’s agree to disagree’. Blijf elkaar persoonlijk respecteren, ook als je het niet eens bent. Strijd, maar open daarna je vizier. De wortel van de democratie. Nederland lijkt ontworteld.
Op de site waar ik veel voor schrijf – Ededorp.nl – wordt ook veel anoniem gereageerd op stukken of reacties daarop. Af en toe slipt er door de moderatiezeef een extremistische reactie waar de honden geen brood van lusten. Een serieuze columnist die zich bedient van een anonieme identiteit, is op het randje. Maar als zo’n anonieme columnist hard op de man of vrouw speelt, is dat mijns inziens over de schreef. Dat vind ik zoiets als iemand met een knuppel door het tentdoek slaan en dan hard wegrennen.
Foto: J.P Dalbera, https://www.flickr.com/photos/dalbera/1393283806