Behalve een hoop ellende bracht corona ons ook inzicht.
De samenleving is belangrijker dan de economie. De beschaving bestaat wél en spant zich in om leed te verzachten. De overheid is geen slaaf van de multinationals, maar helpt de bevolking écht.
Ik moet bekennen dat ik voordat de coronapandemie losbarstte over bovenstaande alinea een meer cynische opvatting had.
Daarentegen, de menselijke natuur of misschien eerder onze cultuur is hardleers. De impulsen om terug te willen naar ‘het normaal’ klotsen landinwaarts al tegen de dijk, terwijl de golven van de pandemie nog volop beuken tegen de zeekant van diezelfde dijk.
En intussen is er nog zoveel werk te doen om de menselijke maat terug te brengen in de economie, in onze samenleving.
Hoe kon het gebeuren dat de overheid stelselmatig jarenlang dacht de wet uit te voeren terwijl duizenden ouderparen eronder leden dat diezelfde overheid hen als fraudeur bestempelde. Normaal?
Waarom was het volstrekt aangewezen, en normaal passend binnen de liberale tijdgeest, om via de participatiewet mensen met een uitkering als big brother te volgen, ook als er helemaal geen reden voor was omdat hun moeder af en toe boodschappen voor hen deed uit naastenliefde?
Verwacht de samenleving het van een normale overheid om miljarden te pompen in ‘regelingen’ voor multinationals, infrastructuur die het mogelijk maakt een half uurtje eerder in Brussel te zijn, een groter aandeel te nemen in Air France/KLM?
Wij dachten dat het normaal was om vuilnismannen te vervangen door automatische vuilniswagens, robots te maken die bejaarden gaan verzorgen en postkantoren te sluiten omdat personeel te duur wordt, terwijl we met de kennis van nu weten dat de overheid miljarden kan ophoesten om mensen en bedrijven financieel te steunen zodat de werkgelegenheid koste wat kost in stand blijft.
Welke overheid had het gelijk aan haar zijde: die van 2019 of die van nu? Welke staat zijn wij, die van vóór of die van sinds de pandemie?
Maar het is kortzichtig en niet eerlijk de overheid alleen de schuld te geven.
Wij zijn het ook zelf. De staat dat zijn wij.
Willen we niet allemaal succes hebben. Aandacht krijgen. Rijk worden. Vlot en populair gevonden worden. Onze cultuur is verslaafd aan snel, jong, knap, vlot, grappig, sterk, slim. Saai mag niet. Oud is fout.
Hoelang weten we dat publieke voorzieningen, preventie, rust en ruimte onder druk staan? Hoe lang is bekend dat mensen met een gebruiksaanwijzing, dat afhankelijke ouderen die soms een digitale snelweg op geschopt worden, buiten de boot vallen? Dat alles geld moet kosten en moet opbrengen terwijl de aantallen daklozen en plofkraken toenemen? Hoe vaak zagen we dat een eenzame bejaarde beroofd en mishandeld is in eigen huis – bivakmutsen breken de vrede in jouw vertrouwde huis en brengen er oorlog terwijl het land in vrede leeft. Was er echt geen geld om die kwetsbare eenzame bejaarden beter te beschermen?
Het zal geen toeval zijn dat we al voor de pandemie een eind op streek waren – en iedereen vond dat normaal – om elke hulpbehoevende een robotmaat te geven. Kost veel geld, maar is innovatief, is modern, is goedkoper dan zorg door een echt mens. Misschien moeten we terug naar af: geen machinale maat, maar een menselijke maat.